Mùa mật ong bạc hà

TT - lúc gió mùa đông bắc thổi mạnh khiến mẫu lạnh đến cắt da cắt thịt bao trùm lên những dãy núi đá tai mèo lởm chởm ở đất Mèo Vạc (Hà Giang) thì cũng là lúc hoa bạc hà nở rộ khoe sắc tím ngắt: báo hiệu tràn trề mật.

Người dân ở xã Lủng Pù dựng lều bạt du mục ngay cạnh con đường liên xã để nuôi ong bạc hà - Ảnh: Q.T.

Và đã từ nhiều năm nay mùa mật ong bạc hà vươn lên là một nghề đem lại cơm áo, gạo tiền cho bà con nơi đây.

Mật không sở hữu mà bán vì được lít nào là với thương lái đến tận bản để lấy. Mình là cán bộ ở địa phương buộc phải bản thân sở hữu lớn mạnh kinh tế hiệu quả thì bà con dân bản sẽ học theo...
SÙNG MÍ CHẢ (phó chủ tịch UBND xã Cán Chu Phìn)

Nuôi ong du mục
những ngày này dọc con đường Hạnh Phúc, đường từ trung tâm huyện đi vào các xã Cán Chu Phìn, Lủng Pù, Khâu Vai (Mèo Vạc) dễ bắt gặp cảnh những lều lán được người dân dựng lên để nuôi ong quay mật hoa bạc hà.
Dân nuôi ong coi việc du mục, mua được vị trí phải chăng sẽ quyết định đến bội thu hoặc thất thu mật. Hoa bạc hà nở đến đâu thì lều lán lại được dựng lên ở đó và hoa tàn nơi này, thợ mật lại tậu tới khu vực khác.
Thời tiết nắng ấm hoa cũng cực kỳ nhanh tàn bắt buộc công việc du mục theo hoa thường diễn ra cực kỳ nhanh...
Người lâu năm trong nghề chia sẻ nuôi ong bạc hà nhanh thu hồi vốn, lãi cao nhưng cũng lắm rủi ro vì ong bị bệnh hoặc thối ấu trùng sẽ chết cả đàn. ngoại trừ chọn vị trí đặt cầu (thùng làm cho nơi trú, nhả mật cho ong) người nuôi nên biết bí quyết khiến "mũ chúa" để dụ ong ở lại không bay đi.
mang kinh nghiệm sắp 30 năm nuôi ong lấy mật, ông Hà Trọng Nghiệp (63 tuổi, người Tuyên Quang) đề cập rằng để thu được mật thắng lợi người nuôi ong bắt buộc chọn "vị trí vàng" đặt đàn ong. "Không nên cứ nhiều hoa là ong cho đa dạng mật" - ông Nghiệp nói.
1 khoảnh đất rộng khoảng vài hecta, cạnh đường liên xã (ở thôn Chó Do, xã Cán Chu Phìn) là nơi ông Nghiệp đặt khoảng 100 đàn ong. Đây là vị trí đắc địa nên mấy năm vừa qua cứ tới mùa hoa bạc hà ông lại tới đây thuê đất.
Theo kinh nghiệm, nơi đặt cầu ong cần thích hợp với việc ong đi lấy mật sau ấy vừa chứa cánh là sở hữu thể về tổ nhả mật. Đặt xa quá ong bay mệt cần lúc về tới tổ sẽ không còn mật, còn trường hợp đặt cạnh nơi với rộng rãi hoa thì ong ko chịu đi làm cho.
Năm nay ong bạc hà được mùa buộc phải ông Nghiệp thuê thêm hai nhân công để trông coi, những ngày vắt mật ông còn bắt buộc thuê thêm 3-4 người nữa để phụ giúp. Dự kiến ông sẽ chế tạo ra thị trường khoảng 700 lít mật, trừ tất cả chi phí chỉ sau khoảng hai tháng ông thu lãi 150.000.000 đồng.
Đoạn đường từ xã Lủng Pù vào xã Khâu Vai nhiều người dân địa phương, thầy cô giáo cắm bản cũng kiếm thêm thu nhập bằng nghề nuôi ong du mục, vị trí đặt cầu là nơi hoa bạc hà đang bung nở.
Anh Trao (27 tuổi, người nuôi ong) chia sẻ mùa ong năm trước gia đình anh có hơn 10 đàn, nhưng do đặt vị trí không yêu thích, gió thổi mạnh phải ong lười bay "đi làm" khiến lượng mật thu được không rộng rãi.
Rút kinh nghiệm năm nay anh đặt ở một vị trí khuất gió và phương pháp nơi để cầu khoảng 500m tới 1km có hầu hết hoa.
"Thời tiết thuận lợi trừ toàn bộ chi phí gia đình mình sau vụ ong thu về khoảng 30 triệu đồng. Vợ mình bảo tiền dư được sắm thêm con bê nuôi lấy sức kéo..." - anh Trao vui mừng đề cập.

Anh Thào Mí Chá (22 tuổi, người dân tộc Mông) ở Mèo Vạc kiểm tra cầu ong giữa đồng hoa bạc hà - Ảnh: Q.T.

Sau lúc hoa bạc hà ở xã Pải Lủng tàn, hai tuổi teen người dân tộc Mông là anh Thào Mí Chá (22 tuổi) và Mùng Mí Tính (20 tuổi, cộng ở huyện Mèo Vạc) tức tốc ra trung tâm huyện thuê xe tải chuyển động hơn 50 đàn ong tới nương ngô vừa thu hoạch, sở hữu hoa bạc hà đang chớm nở ở xã Pả Vi.

Ko chỉ có chăn màn hai thanh niên còn với theo cả đồ sử dụng cá nhân từ loại bát, đôi đũa tới bếp gas và dựng lều ngay tại nơi đặt cầu để tiện cho việc sinh hoạt.
Anh Chá bảo do chưa sở hữu nhiều kinh nghiệm trong việc nuôi ong buộc phải trước lúc đặt cầu nên thay nhau đi "dò la" kỹ vì giả dụ đặt "nhầm" thì với thể sẽ trắng tay...
Xóa đói nghèo từ ong
Trên đường qua các sườn núi dốc thẳng đứng vào thôn Há Súng (xã Pả Vi, huyện Mèo Vạc) cán bộ trẻ Mùng Mí Xá, hiện đang là chủ tịch Hội Nông dân xã Pả Vi, tâm sự: "Cứ vào mùa khô là đồng nghĩa mang việc bà con phải chắt chiu từng giọt nước do hạn hán. Nhưng bù lại từ các dãy núi, nương ngô đã thu hoạch hoa bạc hà bắt đầu mọc và trổ bông.
giả dụ không đến tận nơi nuôi ong thì khó tưởng tượng được những lít mật thơm mát, bổ dưỡng, với vị ngọt thanh tự dưng lại được lấy ra từ những bông hoa tím mọc ở nơi thời tiết siêu khắc nghiệt...".
Thôn Há Súng vẫn chưa sở hữu điện do nằm bí quyết biệt bởi đa dạng quả núi to chắn ngang nhưng tới nay kinh tế của thôn đã hơi lên đa dạng từ việc mạnh dạn đầu tư vào ong.
Anh Sùng Mí Chía (30 tuổi, bí thư chi bộ thôn) nói trước đây cuộc sống người dân thiếu thốn cả năm mẫu ăn, loại mặc dựa hết vào một vụ ngô trên nương. một vài năm vừa qua dân bản mới hết đói, mang vốn để ra là nhờ vào nuôi ong bạc hà.
Gia đình anh năm nay nuôi 25 đàn là ong rừng tại địa phương được tách từ đàn lớn để nhân giống. Tuy chưa hết mùa nhưng đã cho hơn 60 lít mật, mỗi lít bán tại nhà giá 350.000 đồng. có tiền, anh sửa lại ngôi nhà dột nát trước đây và mở rộng thêm mái hiên để đổ bêtông, lợp fibrô ximăng vững chắc.
"Ngày trước chưa mang tiền hai đứa nhỏ đi học lo lắm nhưng hiện tại thì lại động viên cho chúng nó tới lớp đều đặn để kiếm lấy cái chữ" - anh Chía cười tươi khoe.
bí quyết nhà anh Chía không xa là gia đình bà Giàng Thị Vàng (56 tuổi, thâm niêm 12 năm nuôi ong) sở hữu 56 đàn ong. Cũng nhờ nuôi ong phải vợ chồng ông bà đã "dựng vợ, gả chồng" cho con. "Nghề này làm cho ăn với tiền buộc phải bọn mình còn bảo mấy đứa con nuôi ong lớn mạnh kinh tế" - bà Vàng nhắc.
Trong lúc quay mật, chị Giàng Thị Lu nhớ lại: "Mình về đây khiến cho con dâu thời gian đầu cũng được bố mẹ tập cho nuôi ong, nhưng do thiếu kinh nghiệm vậy là mất đàn ong khiến cho vốn không hiểu vì lý do gì bay đi hết. khi đấy vợ chồng chỉ biết khóc thôi nhưng rồi cứ tự động viên nhau. Năm nay từ tiền nuôi ong vợ chồng mình đã tìm thêm được bò để vỗ béo".

Hai bạn trẻ trẻ người dân tộc Mông là anh Thào Mí Chá (22 tuổi) và anh Mùng Mí Tính (20 tuổi, cùng ở huyện Mèo Vạc) quay mật luôn tại nơi đặt cầu ong - Ảnh: Quang Thế

Ông Hà Trọng Nghiệp (bìa bắt buộc, quê Tuyên Quang) đang nhờ xe gửi mật ong về Hà Nội - Ảnh: Quang Thế

Là cán bộ trẻ đang giữ chức phó chủ tịch UBND xã Cán Chu Phìn, Sùng Mí Chả cũng mạnh dạn góp vốn mang người thân để đầu tư vốn nuôi 40 đàn. Theo anh Chả, năm nay là năm được mùa ong bởi thời tiết cực kỳ thuận lợi. Giá bán tại nhà đang dao động ở mức 400.000 đồng/lít.
"Mật không mang mà bán vì được lít nào là sở hữu thương lái tới tận bản để lấy. Mình là cán bộ ở địa phương buộc phải bản thân với vững mạnh kinh tế hiệu quả thì bà con dân bản sẽ học theo..." - anh Chả nói.
Ông Cao Huy Chương, bí thư xã Pả Vi, cũng cho biết trước đây ông cũng là người nuôi ong. Theo ông, không chỉ riêng xã Pả Vi mà ở huyện vùng cao Mèo Vạc nuôi ong tăng trưởng kinh tế nhanh nhất, bởi ong ko phải chăm sóc mà chỉ mất tiền vốn đầu tư mỗi đàn khoảng 600.000 đồng. Hiện trên địa bàn xã Pả Vi sở hữu khoảng 431 đàn, thu 5-6 lít mật/đàn.
Theo chỉ đạo của huyện Mèo Vạc, sang năm 2016 dự kiến với những hỗ trợ cho vay vốn không lãi suất cho người dân nuôi ong, đồng thời thành lập nhóm "Sở thích nuôi ong" để cán bộ có chuyên môn hướng dẫn phương pháp nuôi cũng như phòng bệnh, tăng trưởng đàn ong bản địa.

Hoa bạc hà - Ảnh: Quang Thế

Cây bạc hà huyền bí
Người dân bản địa nhắc rằng chỉ biết hoa bạc hà cho mật dồi dào chứ ko ai biết nguồn gốc về loài cây mọc trùng hợp này. Theo tiếng của người dân bản địa - dân tộc Mông - hoa bạc hà sở hữu tên pả rau rì và sở hữu ba loại: trắng thân vuông, tím thân tròn (chiếm dung tích nhiều nhất), 1 má.
Hoa mọc khi không vào thời điểm gieo trồng vụ ngô trang bị hai và nở hoa khoảng tháng 11 tới hết tháng 1 dương lịch năm sau. Phòng NN&PTNT huyện Mèo Vạc cho biết đơn vị này đang tham mưu sở hữu UBND huyện Mèo Vạc để phát triển mẫu hoa bạc hà bằng cách xóa dung tích trồng ngô vụ hai kém hiệu quả để nhường đất vững mạnh hoa.
Ông Lý Xuân Rắng - trưởng Phòng NN&PTNT huyện Mèo Vạc - cho biết nuôi ong du mục từ nguồn hoa bạc hà được du khách đón nhận như 1 trong các sản phẩm đặc sắc nhất của vùng cao nguyên đá và mật ong đã được tiêu thụ tại phổ biến tỉnh thành lớn trong cả nước như Hà Nội, TP.HCM.
Mật ong bạc hà đang được nhiều đơn vị mua để phục vụ mục đích làm cho thuốc chữa bệnh như: bệnh đau dạ dày, ho, dinh dưỡng cho người muốn nâng cao cân... hiện tại trên địa bàn huyện mang 853 hộ nuôi ong trên tổng số 8.533 đàn.